ΕΚΘΕΣΗ «ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΕΣΣΑΡΗΣ»

Αγαπητοί φίλοι,

Καλώς ήρθατε στην έκθεση φωτογραφιών και αντικειμένων, με θέμα τον θρυλικό ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού, Άγγελο Μεσσάρη. Παρακάτω μπορείτε να δείτε μικρογραφίες των εκθεμάτων, συνοδευόμενες από τις σχετικές πληροφορίες.

01. Η οικογένεια Μεσσάρη το 1913 στο Κέιπ Τάουν. Από αριστερά: Σωκράτης, Άγγελος, Μαρία, Ευγενία και Άγγελος Μεσσάρης. Δεν έχει ταυτοποιηθεί το άνδρας που είναι όρθιος.

02. Τα δύο «ναυτάκια» Άγγελος και Απόστολος Μεσσάρης σε φωτογράφιση του 1918 (αρχείο Arthur Messaris).

03. Προτού διαπρέψει στο ποδόσφαιρο, ο Άγγελος Μεσσάρης έπαιζε ράγκμπι! Εδώ, δεύτερος από δεξιά στην κάτω σειρά, με την ομάδα «κάτω των 13 ετών» του σχολείου του στο Κέιπ Τάουν.

04. Σχολική εκδρομή εν έτει 1927. Ο Άγγελος Μεσσάρης, όρθιος έκτος από αριστερά.

05. Πολύ σπάνια φωτογραφία του Παναθηναϊκού από το 1928. Ο Άγγελος Μεσσάρης, έβδομος από αριστερά. Δεύτερος από αριστερά, ο δραστήριος παράγοντας Θεόδωρος Δημητριάδης.

06. Νοέμβριος 1929, μικτή Παναθηναϊκού – ΑΕΚ στην Αίγυπτο. Παραθερισμός στον «Κήπο Αντωνιάδη». Από αριστερά: Απόστολος Μεσσάρης, Σωτήρης Τζιραλίδης, Άγγελος Μεσσάρης, Γιώργος Αναστασίου, Αντώνης Μηγιάκης, Ροβέρτος Μάλλιος-Γκάλιτς.

07. Ο προπονητής Γιόζεφ Κιούνσλερ (στα δεξιά) και η ομάδα του Παναθηναϊκού στη Θεσσαλονίκη, τον Απρίλιο του 1930. Ο Μεσσάρης βρίσκεται στη σειρά των ορθίων, δεύτερος από αριστερά.

08. Οι «λεβέντες με καρδιά» του Τριφυλλιού στις νεόκτιστες εξέδρες της Λεωφόρου. Πρώτος από δεξιά, ο Απόστολος Μεσσάρης. Δεύτερος από αριστερά, ο αδελφός του, Άγγελος.

09. … που μας έ, που μας έφεραν τη νίκη / από τη, από τη Θεσσαλονίκη.
Ανέκδοτη, ως τώρα, φωτογραφία του Παναθηναϊκού στη συμπρωτεύουσα, με φόντο τη λεωφόρο Νίκης. Τραβήχτηκε στις 8 Ιουνίου 1930, ανήμερα του μεγάλου ντέρμπι με τον Άρη (4-1). Ο Άγγελος Μεσσάρης, στο κέντρο της κάτω σειράς.

10. Η θρυλική ομάδα του 1930, που συνέτριψε με 8-2 τον Ολυμπιακό και με 4-1 τον Άρη. Ο Άγγελος Μεσσάρης (γονατιστός, δεύτερος από αριστερά) ήταν ποδοσφαιρικός ήρωας και στα δύο παιχνίδια.

11. Ανεκτίμητης ιστορικής αξίας κειμήλια. Τα ποδοσφαιρικά μετάλλια που κέρδισε ο Άγγελος Μεσσάρης με τη φανέλα του Παναθηναϊκού! Πρωταθλήματα Αθηνών 1929 και 1930, πρωτάθλημα Ελλάδας 1930.

12. Άγγελος και Απόστολος Μεσσάρης σε μία από τις τελευταίες τους φωτογραφίες επί ελληνικού εδάφους. Βρίσκονται στο γήπεδο της Λεωφόρου και λίγους μήνες αργότερα, ο Απόστολος θα μεταναστεύσει μόνιμα στο Πορτ Ελίζαμπεθ.

13. Σε αποκριατική διάθεση, οι… πειρατές Άγγελος Μεσσάρης και Αντώνης Μηγιάκης, οι δύο ηγέτες του Παναθηναϊκού.

14. Όταν εντάχθηκε ο Άγγελος Μεσσάρης στην οικογένεια του Παναθηναϊκού, ο Κώστας Ανδρίτσος –στυλοβάτης της άμυνας– ήταν από τους πιο παλιούς ποδοσφαιριστές της ομάδας. Εδώ, οι δύο τους ποζάρουν στο Μοναστηράκι.

15. Η μοναδική φωτογραφία στην οποία απεικονίζονται μαζί ο Άγγελος Μεσσάρης (στην μπροστινή σειρά, πέμπτος από δεξιά) με τον ιδρυτή του Παναθηναϊκού, Γιώργο Καλαφάτη (διακρίνεται στο κέντρο, δίπλα στη σύζυγό του, Βάσω). Τραβήχτηκε τον Μάρτιο του 1930 στη Νάπολη, στο πλαίσιο αγώνα της Εθνικής Ελλάδας με τη Β΄ Ιταλίας. Ο Καλαφάτης τότε διατελούσε πρόεδρος της ΕΠΟ.

16. Το τελευταίο του παιχνίδι με το εθνόσημο στο στήθος, ο Άγγελος Μεσσάρης το έδωσε το 1931 σε χιονισμένο τερέν. Γιουγκοσλαβία – Ελλάδα 4-1, στο γήπεδο της Μπεογκράτσκι.

17. Μία από τις λίγες φωτογραφίες, στις οποίες ο «μέσα δεξιά» του Παναθηναϊκού, Άγγελος Μεσσάρης (γονατιστός), ποζάρει ταυτόχρονα με τον βομβαρδιστή της ομάδας, τον μεγάλο Αντώνη Τσολίνα (πρώτος από αριστερά).

18. Ο τελευταίος χορός. Ο αρχηγός του Παναθηναϊκού διεκδικεί την μπάλα από τον Μίλτο Ιερεμιάδη στο ντέρμπι Παναθηναϊκός – ΑΕΚ 2-2 στις 23 Απριλίου 1931. Αυτός ήταν ο τελευταίος αγώνας που έδωσε ποτέ ο Άγγελος Μεσσάρης.

19. Πορτρέτο του Άγγελου Μεσσάρη. Χρονολογείται στα τέλη της δεκαετίας ’20.

20. Λίγα πράγματα αγαπούσε περισσότερο από την «απόδραση» στη φύση. Οι εκδρομές, η ορειβασία και η κατασκήνωση έγιναν από νεαρή ηλικία, τρόπος ζωής για τον Άγγελο Μεσσάρη.

21. Καλοκαίρι 1929. Θεατρική παράσταση στις κατασκηνώσεις της ΧΑΝ, στην παραλία του Αϊ-Γιάννη στο Πήλιο. Πεσμένος στο έδαφος, ο Άγγελος Μεσσάρης.

22. Συμεών Μαυροσκούφης και Άγγελος Μεσσάρης. Ο πρώτος ήταν ένα από τα ιδρυτικά στελέχη της FIBA το 1932.

23. Στις πιο ψηλές κορφές. Δεινός ορειβάτης σε όλη του τη ζωή, ο Άγγελος Μεσσάρης λάτρευε να πατάει εκεί όπου ελάχιστοι άνθρωποι πάτησαν.

24. Άγγελος Μεσσάρης (δεξιά) και Μακ Μακάρωφ (αριστερά) ήταν κάτι παραπάνω από φίλοι. Αγαπιούνταν σαν αδέλφια. Στη φωτό, ανάμεσά τους, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Παράσχος, επίσης πολύ καλός φίλος τους.

25. Άγγελος και Μακ, σε μια από τις αναρίθμητες εκδρομές που πραγματοποίησαν παρέα.

26. Το σπίτι της οδού Παλαιολόγου 10 στην Αθήνα, στο οποίο κατοικούσε η οικογένεια Κακισοπούλου. Εδώ κρύφτηκε ο –καταζητούμενος από τους Γερμανούς– Άγγελος Μεσσάρης στα χρόνια της κατοχής. Στο ίδιο σπίτι πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής της η οικογένεια Μεσσάρη (ο Άγγελος, η σύζυγός του Κική και τα δύο τους παιδιά, Παύλος και Στέφανος) από τα μέσα της δεκαετίας του ’50.

27. Ιούλιος 1945. Άγγελος Μεσσάρης και Κική Κακισοπούλου ενώνονται με τα ιερά δεσμά του γάμου, στο εκκλησάκι της Ριζαρείου Σχολής.

28. Το 1945, το νιόπαντρο ζεύγος Μεσσάρη μετανάστευσε στο Πορτ Ελίζαμπεθ, όπου ζούσε από το 1930, ο αδελφός του Άγγελου, Απόστολος. Στη φωτό, ο άλλοτε αρχηγός του Παναθηναϊκού κάνει ποδηλατάδα στην Ισμαηλία, που ήταν ο τόπος αποστράτευσής του από τον βρετανικό στρατό, προτού ολοκληρωθεί το μεγάλο ταξίδι στη Νότια Αφρική.

29. Πιστοποιητικό γέννησης του Άγγελου Μεσσάρη – απαραίτητο έγγραφο για να δρομολογήσει τον «επαναπατρισμό» του στη Νότια Αφρική.

30. Το δίπλωμα οδήγησης που έβγαλε στην αφρικανική χώρα το 1946.

31. Προσωπικά αντικείμενα, μεγάλης συναισθηματικής αξίας. Το ρολόι, η τσιγαροθήκη και ο αναπτήρας του Άγγελου Μεσσάρη.

32. Ο Άγγελος Μεσσάρης ήταν ιδιαίτερα ταλαντούχος ερασιτέχνης φωτογράφος. Απαθανάτιζε τοπία και πρόσωπα που συναντούσε στις εκδρομές της μεγάλης του παρέας. Αυτή η πτυσσόμενη Kodak ήταν μέρος του φωτογραφικού «εξοπλισμού» του.

33. Το στρατιωτικό δελτίο του Μεσσάρη. Στην τελευταία σελίδα, ο διοικητής του γράφει: «Θα τα καταφέρει καλά με οτιδήποτε κι αν καταπιαστεί».

34. Το εμβληματικό διακριτικό του Βασιλικού Σώματος Υπηρεσίας Στρατού του βρετανικού στρατού, που ήταν καρφιτσωμένο στον στρατιωτικό του μπερέ.

35. Μετάλλιο που κέρδισε σε παιδική ηλικία ο Άγγελος Μεσσάρης στο άλμα εις μήκος, σε σχολικούς αγώνες στο Κέιπ Τάουν.

36. Άνοιξη 1956, στο καράβι “Africa”. Άγγελος, Κική, Στέφανος και Παύλος επιστρέφουν μόνιμα στην Αθήνα από το Πορτ Ελίζαμπεθ.

37. Κορυφαίος μεταξύ των κορυφαίων. Βράβευση των σπουδαιότερων αθλητών στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού στα βασιλικά ανάκτορα το 1960. Ο Άγγελος Μεσσάρης διακρίνεται ψηλά, στην πρώτη σειρά (με γυαλιά).

38. Άγγελος και Κική, για πάντα μαζί, για πάντα αγαπημένοι.

39. Ο «πυρήνας» της παρέας. Μακ Μακάρωφ, Κωστάκης Δάρας, Άγγελος Μεσσάρης, στην εξοχή. Για όλη τους τη ζωή, ήταν δεμένοι με άρρηκτους φιλικούς δεσμούς.

40. Αγώνας του Παναθηναϊκού στο Παλαιό Φάληρο με την τοπική ομάδα στις 9 Φεβρουαρίου 1930 (4-1). Στο στιγμιότυπο, ο Άγγελος Μεσσάρης δείχνει έτοιμος να τινάξει στον αέρα τα δίχτυα των αντιπάλων. Διακρίνεται επίσης ο έτερος αρχισκόρερ του Τριφυλλιού, Σωτήρης Τζιραλίδης.

41. Ανέκδοτη, ως τώρα, φωτογραφία από την έξοδο των ομάδων στο γήπεδο του Άρη, στο ιστορικό ντέρμπι του Ιουνίου 1930 που έληξε 4-1. Από πλευράς Παναθηναϊκού διακρίνεται ο Μίμης Πιερράκος.

42. Το πρωτάθλημα του 1930 κρίθηκε σε ένα αξέχαστο παιχνίδι μεταξύ Ολυμπιακού και Παναθηναϊκού στη Θεσσαλονίκη στο γήπεδο του Άρη. Οι «πράσινοι» επικράτησαν με 2-1. Αυτή η σπάνια φωτογραφία (δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο βιβλίο «Το μυστικό του Άγγελου Μεσσάρη) απεικονίζει τους παίκτες των δύο ομάδων πριν από την έναρξη του συγκεκριμένου ντέρμπι.

43. Ο «ξανθός Άγγελος» του ελληνικού ποδοσφαίρου. Πάντα στυλάτος και χαμογελαστός.

44. Πορτραίτο του Άγγελου Μεσσάρη.

45. Κι όμως, σε αυτή τη φωτό δεν απεικονίζονται μόνο ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού, αλλά και της ΑΕΚ. Πρόκειται για την μικρή των δύο ομάδων που ταξίδεψε το 1929 στην Αίγυπτο, για να αντιμετωπίσει κάποιες από τις κορυφαίες ομάδες της αφρικανικής ηπείρου. Ο Άγγελος Μεσσάρης τέταρτος από αριστερά, δίπλα στον θρυλικό τερματοφύλακα της ΑΕΚ, Γιώργο Γιάμαλη.

46. Η φωτογραφία αυτή επιλέχθηκε για το εξώφυλλο του βιβλίου «Το μυστικό του Άγγελου Μεσσάρη». Κοσμούσε τα πρώτα «χαρτάκια» Ελλήνων ποδοσφαιριστών, που δίνονταν δώρο μαζί με συσκευασίες τσιγάρων.

47. Καλλιτεχνικό ενσταντανέ του «μέσα δεξιά» του Παναθηναϊκού και της εθνικής Ελλάδας.

48. Την παραμονή του αξέχαστου ντέρμπι της 1ης Ιουνίου 1930 (Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 8-2), ο προπονητής Γιόζεφ Κιούνσλερ συγκέντρωσε τους ποδοσφαιριστές του και πήγαν εκδρομή για μπάνιο σε παραλία του Παλαιού Φαλήρου. Εκεί τραβήχτηκε αυτή η φωτό. Ο Άγγελος Μεσσάρης, στο κέντρο της σειράς των γονατιστών.

49. Η πιο παλιά ποδοσφαιρική φωτογράφιση, με τον Άγγελο Μεσσάρη. Πρόκειται για την ποδοσφαιρική ομάδα του σχολείο του στη Νότια Αφρική. Ποζάρουν με τα δύο τρόπαια που κατέκτησαν το 1923. Ο ήρωάς μας βρίσκεται στη μεσαία σειρά, δεύτερος από δεξιά.

50. Οι περισσότεροι από τους εικονιζόμενους βοήθησαν τον Παναθηναϊκό να αναδειχθεί πρωταθλητής Ελλάδας το 1930. Ποζάρουν μπροστά από τη νεόκτιστη εξέδρα της οδού Τσόχα. Ο Άγγελος Μεσσάρης, όρθιος πέμπτος από δεξιά.